Ə. Əylislinin romanı haqqında Aslan İsmaylovun rəyi

Aslan Ismayilov поделился(лась) ссылкой.
"Qanundan xəbəri olmayan birisi bilmir ki, çoxlarına siyasətlə məşğul olmaq qadağan olsa da, vəkillik az peşələrdəndir ki, qanunda birbaşa göstərilir ki, vəkilə siyasətlə məşğul olmaq qadağan edilə bilməz. O, yaltaqlanmağına baxmayaraq, bir neçə dəfə məhkum olunub. Mən isə hakimiyyəti tənqid edə-edə sadəcə bir dəfə qanunsuz olaraq vəkillikdən çıxarılmışam. Onun hara və necə qulluq etməsi isə bu günə kimi bəlli deyil. Mənim mövqeyim isə hamıya bəllidir. Mənim vəkillikdə qalmağıma etirazını bildirən Ramiz Zeynalovun özü vəkillik institutuna ləkədir. Ömrü boyu yaltaqlanmaqla çörək qazanmaqla, mübarizə aparıb çörək qazanmaq başqa-başqa şeylərdir”.
 
Vaxt azlığından Əkrəm Əylislinin yazısı ilə bağlı kitabı oxumadığımdan hələlik fikir bildirməmişəm, ancaq hal hazırda oxuyuram və hökmən fikir bildirəcəm. Yəqin ki, fikrim heç də Əkrəm Əylisninin xeyrinə olmayacaq. Hələlik isə onun ətrafında cərəyan edənlər məni dəhşətə gətirir. Demokratik dövlət anlayışı ilə bir insanın fikrinə, yazısına görə edilənləri başa düşənlər varmı? Bu nə hərəkətlərdir, nə çağırışlardır? Pavlik morozovların tabut daşıması, Əkrəm Əylislinin çarmıxa çəkilməsi, vətəndaşlıqdan mərhum edilməsi, sürgün edilməsi və digər təkliflər. Axı bir balaca savadı olanlar tarixdən bilirlər ki, vaxtilə yer fırlanır ifadəsinə görə Cordano Brunonu tonqalda yandırdılası, Gebbelsin təklifi ilə hakimiyyəti tərifləməyənlərin kitablarının faşist Almaniyasında yandırılması, Sovet quruluşunu tənqid edən Pasternakın, Soljenitsinin vətəndaşlıqdan məhrum edilməsi və sürgün edilməsi və sair hərəkətlər bu gün də həmin dövlətlər, millətlər üçün bir qara ləkə kimi qalmaqdadır. Nə vaxt hakimiyyətdə olanlar dövlətçilik məsuliyyətini anlayacaqlar, nə vaxta qədər dövlətçilik maraqlarını şəxsi maraqları ilə qarışdıracaqlar? Belə olmaz.

 
Əkrəm Əylislinin "Daş yuxular" əsərini oxuyub bitirmək üzrəyəm. Oxuduqlarımdan dəhşətə gəlmişəm. Vəkillik peşəmlə əlaqədar vaxtımın məhdud olduğundan, əsərin həddən artıq mürəkkəbliliyi ilə bağlı, problemin çox həssaslığından əlavə araşdırmaya ehtiyac duyulur. Bu baradə ən yaxın zamanda fikrimi bildirəcəm. Hakimiyyət təmsilçilərindən bir daha xahiş edirəm, əgər sizlərdə zərrə qədər dövlətçilik məsuliyyəti varsa ona qarşı apardığınız ağılsız, çirkli, Azərbaycan xalqına Əkrəm Əylisinin yazısından da artıq zərbə vuran, dövlətçiliyi sarsıdan, Qarabağ probleminin həllini mümkünsüz edən təbliğatı dayandırın. Azərbaycanda qeyri-ciddi insan kimi qəbul olunsa da "Balıq Hafiz"in dövlət qeydiyyatından keçmiş partiyasının qərarı ilə "Əylislinin qulağının kəsilməsinin partiyanın cavan üzvlərinə tapşırılması" bəyanatı Ermənistan hökuməti tərəfindən dünya ictimaiyyətinə rəsmi partiyanın verdiyi bəyanat kimi çatdırmağının Azərbaycan dövlətinin nüfuzuna hansı zərbənin vuracağını dərk edirsinizmi? Təşkil etdiyiniz bu tipli təbliğatı isə sadalamıram. Sizlərin bu işə qarışdığınızdan, ancaq şəxsi məqsədlər güddüyünüzdən, danışdığım bir çox ziyalıların susmağa üstünlük verdiklərinin şahidi oldum. İmkan verin bu işlə tarixçilər, ziyalılar, həqiqətən Dövlətini, Vətənini, Millətini dəyərləndirənlər məşğul olsunlar.

Azərbaycan ziyalıları, Əkrəm Əylisliyə qarşı olan təbliğatın əleyhinə olmanızı mən də bölüşmüşəm. Ancaq konkret romanla bağlı niyə fikir bildirmirsiniz? Qorxursunuz siyasi reytinqinizə zərbə olar? Əgər belədirsə mən vaxtilə hər birimizə rəğmən siyasətdən aralı durmaq lazımdır deyib forumdan çıxdıqda susmağınızı indi başa düşürəm.

P.S. Mən heç də ağılsız deyiləm. Elə bu fikirlərimə görə də çoxlu düşmən qazanacağıma əminəm. Ancaq bu mənim mövqeyimdir.
 
REAL hərəkatının sədri İlqar Məmmədov və Musavat partiyasının sədr müavini Tofiq Yaqubluya AR CM-nin 233-cü (ictimai qaydanın pozulmasına səbəb olan hərəkətləri təşkil etmə və ya bu cür hərəkətlərdə fəal iştirak etmə) və 315.2 (hakimiyyət nümayəndəsinə qarşı müqavimət göstərmə və ya zor tətbiq etmə) maddələri ilə ittiham irəli sürülüb və haqlarında 2 ay müddətinə həbs qətimkan tədbiri seçilib. Hakimiyyət nümayəndələrindən çox şey gözləsəm də bunu gözləmirdim. Artıq məlum oldu ki, hakimiyyəti tənqid edən hər kəs həbs edilə bilər. Bütün baş verənlər ölkəni şüurlu şəkildə uçuruma aparmaqdır.
"Daş yuxular" romanını və onunla bağlı araşdırmalarımı yekunlaşdırdım. Bunun üçün əsəri iki dəfə diqqətlə oxumalı, Ordubadın Əylis, Behrud, Tivi kənd sakinləri, o cümlədən Əkrəm Əylislinin məktəb yoldaşı ilə söhbətləşdim. Əkrəm Əylisli ilə dünəndən bir neçə dəfə görüşüb bu barədə fikir mübadiləsi aparmaq üçün bu günə razılaşmışdıq. Bu gün onu İTV-dən götürüb Fəvvarələr meydanına, görüş yerinə gedərkən mövzudan danışmağa başladıq. Müzakirə ancaq əsər ətrafında gedirdi. Əkrəm müəllim bu ərəfədə Türkiyədən də olan zəngləri 2 saat ertələdi. Görüş yerinə çatar çatmaz Əkrəm müəllim fikrindən daşındı və evinə getmək istədiyini bildirdi. Nə qədər xahiş etsəm də müzakirəni davam etmək alınmadı. Ancaq mənim üçün onun mövqeyi bəlli olduğundan, yenidən görüşə israr etməyimə ehtiyac yoxdur. Güman edirəm ki, sabah axşama yazının birinci hissəsi hazır olar. Tarixçilər, ədəbiyyatçılar üçün əsərdə Əkrəm Əylislinin qərəzini əks etdirən kifayət qədər arqument olduğundan ona qarşı olan istənilən təqib dərhal dayandırılmalıdır. Atılan hər belə addımdan Əkrəm Əylislinin əsərindən ruhlananlar məharətlə istifadə edəcəklər.
Bu yazımı Əkrəm Əylislinin “Daş yuxular” əsəri haqqındakı fikirlərimin girişi hesab edə bilərsiniz. Həyatımda bəlkə də bu mövzu qədər çətin qələmə alınan yazım olmayıb. Söhbət heç də bu yazıya kimlərinsə aqressiv fikirlərinin, hakimiyyətə yarınmaq ittihamlarının olacağından getmir. Sadəcə birinci dəfədir ki, aramızda qarşılıqlı hörmət olan şəxsi tənqid edəcəm və ən əsası bu gün hakimiyyətin bütün gücü ilə üstünə getdiyi şəxsə qarşı çıxmalı olacam. Həmişə əzilənin yanında olan birisinin bircə dəfə də olsun əksini etməsini heç kimə arzulamazdım.

Sadəcə millətimə qarşı atılmış şüurlu böhtana cavab verməyə bilmərəm. Kimsə məni millətçilikdə, dözümsüzlükdə ittiham etməyə tələsməsin. Əvvəlcə mənim həyat yoluma, keçmişdəki mövqeyimə bir daha nəzər salın. Arzu edərdim ki, 1989-cu ildə Qarabağ hadisələrinin qızğın vaxtında Bakı şəhərində keçirilən Sumqayıt prosesində erməni qadını Emma Qriqoryana qarşı vəhşilik etmiş Eduard Qriqoryanla birlikdə azərbaycanlı Vaqif Hüseynova dövlət ittihamçısı kimi güllələnmə cəzası istəyəndə, mənə qarşı olan təhqirləri görəydilər. O zaman tək, müdafiəsiz olsam da bir saniyə belə tutduğum mövqedən heyfsilənməmişdim, hərçənd ki, ətrafımda olanların, prokurorluqdakı rəislərimin əksəriyyəti səhv yolda olduğumu bildirmişdilər. Bu məqamda mənim üçün vacib olan milliyyətindən, dinindən asılı olmayaraq insana qarşı törədilmiş cinayətin cəzasız qalmaması idi. Youtube-da mənim 1995-ci ildə parlament seçkiləri zamanı çıxışıma (http://www.youtube.com/watch?v=2KyO2pSHcw0) baxanlar görərlər ki, çıxışımın Qarabağ probleminin həllinə yönəlik hissəsində deyirəm: “Qarabağ probleminin müharibə ilə həlli yolu yoxdur. Qarabağ problemini ancaq və ancaq hüquqi dövlət qurmaqla həll etmək olar. Bütün dünya, o cümlədən Qarabağda yaşayan ermənilər görməlidirlər ki, Azərbaycanda insan haqları qorunur, dövlət ayrı-ayrı dahi şəxslər tərəfindən deyil, qanunlarla idarə olunur.” O vaxt da seçicilərin, mənə vəkillik edənlərin əksər hissəsi bu fikri bəyənmirdilər. Ancaq seçicilərlə keçirdiyim hər bir görüşdə bu fikri təkrarlayırdım. “Sumqayıt SSRİ-nin süqutunun başlanğıcı” kitabı (www.sumgayit1988.com) ilə tanış olanlar da mənim millətçi mövqeyində olmadığımı, nəyin bahasına olursa olsun azərbaycanlılara bəraət qazandırmaq fikrindən uzaq olduğumu görməmiş olmazlar.

Bu məsələdə insan haqları, fikir, söz yaradıcılığı anlayışlarından sui-istifadə edib Əkrəm Əylislinin “Daş yuxularına” bəraət qazandıranlardan xahiş edərdim ki, səmimi olsunlar. Bu sahəni az-çox bilən birisi kimi deyə bilərəm ki, heç bir sahədə mütləq azadlıq yoxdur. Bir fərdin azadlıq dairəsi digərinin azadlıq dairəsinə qədər müstəqildir. Əgər bu cür olmasa küçədən keçən birisi hər gələni axırıncı söyüşlərə qonaq edib, bunu ifadə azadlığı ilə əsaslandıra, yaxud birisi lüt-əryan Fəvvarələr meydanında gəzib hamıdan onun azadlığını pozmamağı tələb edə bilər. Mənim bildirəcəyim münasibət sadəcə bir yazıçının fikrinə olan mövqeyimlə bağlı deyil. “Daş yuxular” əsərinə həddindən artıq ciddi yanaşmanın tərəfdarıyam. Məhz buna görə əsəri bir neçə dəfə oxudum (o cümlədən, Ə.Əylislinin bundan az əvvəl çap olunmuş, az nüsxədə yayılmış “Möhtəşəm tıxac” əsərini də oxumuşam) və oxuduqca əsərə peşələrimdən irəli gələrək bir prokuror, yaxud vəkil kimi deyil, həm də hakim gözü ilə yanaşmışam. Yazını yazmamışdan əvvəl Əkrəm Əylislini şəxsən tanıyan əslən Ordubad rayonunun Behrud, Tivi, Əylis kəndində yaşayanlarla, o cümlədən, Yuxarı Əylisdə onunla qonşu olanlarla, orta məktəbdə oxuyanlarla, onların tarix müəllimi olmuş rəhmətlik Əlibala müəllimin, sinif rəhbərləri olmuş rəhmətlik Məleykə müəllimənin fikirləri ilə tanış olmuşam. Əkrəm Əylislinin özünün rəhmətlik qardaşı, ədəbiyyat müəllimi olmuş Cavid Naibovun, Ordubadda uşaq həkimi olmuş hal-hazırda təqaüddə olan qardaşı Zahid Naibovun yaşadığı Yuxarı Əylisdə hörmət sahibi olduqlarını, kasıbçılıqla yaşadıqlarını, məktəbdə yaxşı oxuduqlarını öyrənmişəm. Bakıda Əkrəm Əylislini uzun müddət tanıyan, onunla dostluq edənlərlə, Sovet dövrü KQB-də işləyən, yaradıcı insanlarla yaxın təmasda olan şəxslə söhbətləşmişəm. Onun qorxmaz, fikrini söyləyən, 1978-ci ildə Zaqulbada yerləşən Yazıçılar Birliyinin istirahət evində Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi olmuş rəhmətlik Heydər Əliyevə belə cavab qaytarmaqdan çəkinməyən şəxs olduğunu öyrənmişəm. Bütün bu araşdırmalarda məqsədim onun haqqında bəziləri kimi kompromat axtarmaq deyil, bu əsəri yazmağa sövq edən motivi müəyyənləşdirmək olubdur.

Əminəm ki, nə qədər Azərbaycan dövlət, biz isə xalq olaraq mövcud olacağıq bu əsər bizi təqib edəcək. Yəqin çoxlarını mənim əminliyim maraqlandıracaq. Bəli, bu firki qətiyyətlə söyləməyim 1989-cu ildə Azərbaycana gəldiyim gündən çıxdığım ilk məhkəmə prosesi olan Sumqayıt hadisələrindən sonra istər-istəməz iki xalq arasında baş verənlərə xüsusi diqqət yetirdiyimdən irəli gəlir. Bu müddət ərzində bu sahəyə aid çoxlu sayda yazılarla tanış olmuşam və əminəm ki, bizlər ən azından son illər rus tarixçi-yazıçısı V.L.Veliçkonun 1904-cü ildə çap olunmuş “Qafqaz” əsərinə hansı diqqəti yetirmişiksə, qarşı tərəf də yüz illər boyu bu gün çap olunan Əkrəm Əylislinin “Daş yuxular”ına da həmin diqqəti yetirəcəklər. O əsərdən isə gördükləri o olacaq ki, azərbaycanlılar, türklər qədər geridə qalmış, dözümsüz, qaniçən, ermənilər kimi isə savadlı, mədəniyyətli, xeyirxah millət, İslam qədər ziyanlı din, Eçmiədzin qədər sevilən din məbədi ola bilməz. Əsəri diqqətlə oxuyanlar onun Əkrəm Əylisli dediyi kimi millətlər, dinlər arasında barışa yönəlik olduğunu deyil, bir millətin digər millətə, bir dinin digər dinə qarşı olduğunu görərlər. İnanmıram ki, bu əsəri diqqətlə oxuyanlar o əsərdə təsvir olunan obrazlardan, erməni millətinə mənsub olanları xarakterizə edənlərdən savayı özlərinə dost, qonşu seçmək istəsinlər. Çox şad olaram ki, bu gün insan haqlarından, fikir, yaradıcılıq azadlığından bolluca danışanlar məni bu fikrimdən daşındırsınlar. Əkrəm Əylislinin müdafiəsinə yönəlmiş, hakimiyyətin təşkil etdiyi kimi, piket keçirən gənc yazarlardan, ciddi cəhdlə onu müdafiə edən, ancaq əsər barədə susan Ziyalılar Forumunun hörmət bəslədiyim üzvlərindən xahiş edərdim ki, öz adlarına uyğun olaraq, hakimiyyətə bəslədikləri münasibəti yox, bəlkə də mənim kimi yanılan minlərlə vətəndaşı yalnış yoldan çəkindirmək üçün əsəri diqqətlə oxuduqdan sonra ciddi təhlilli məqalələri təqdim etsinlər. Hakimiyyətdə olanlardan isə xahiş edirəm ki, öz şəxsi maraqları üçün insanların nifrət etdikləri şəxslərin, üzünü ekranda görəndə həqiqətən gözlər önündə Əkrəm Əylislinin yaratdığı "qəssab Məmmədağa" obrazını yada salan mədəniyyət xadimlərinin, deputatların, aktivistlərin “vətəndaşlıqdan çıxarılsın”, “mükafatlardan məhrum edilsin”, “sürgün edilsin” və s. kimi ziyanlı şüarlarını tirajlamağa deyil, insanları maarifləndirəcək, əsəri obyektiv təhlil edəcək ciddi müzakirələr aparmağa çalışsınlar. İqtidar nümayəndələrinin bu əsərdən ölkədə baş verən son hadisələrdən fikri yayındırmaq üçün istifadə cəhdinə isə sonrakı yazımda ətraflı nəzər salacam. Ardı var...
"Камни Аслана Исмайлова и сны Акрама Айлисли.."

Наверное, не было в моей жизни более трудной темы, о которой я бы хотел написать. Речь пойдет не о чьих-то агрессивных мнениях, высказанных с целью услужить власти. Просто впервые в жизни, буду критиковать человека, с которым у меня сложились взаимные уважительные отношения, а самое главное – пойду против человека, на которого направлена вся репрессивная сила государства. Никому не пожелаю оказаться на месте человека, всегда защищающего угнетенных, а по воле ситуации оказавшегося на противоположной позиции. Просто не могу не ответить осознанной клевете против своего народа. Пусть никто не торопится обвинить меня в национализме и нетерпимости.

Вначале, обращу внимание на свой жизненный путь и позицию в прошлом. Хотелось, чтобы вы видели оскорбления в мой адрес во время проходящего в Баку Сумгаитского процесса 1989 года, когда я выступал как государственный обвинитель и запросил наравне с Эдуардом Григоряном, совершившим совершенно дикое преступление против армянской женщины Эммы Григорян, в качестве наказания расстрел и азербайджанцу Вагифу Гусейнову. А ведь это была самая горячая пора Карабахских событий.

Несмотря на то, что я тогда был один и без защиты, все окружающие меня, включая вышестоящих прокурорских работников, указывали на мою ошибочную позицию, я ни на секунду не сомневался в принятом решении. В этой ситуации для меня важной была неотвратимость наказания независимо от национальности и религиозной принадлежности.

Посмотрите мое выступление перед парламентскими выборами 1995 года в Youtube (http://www.youtube.com/watch?v=2KyO2pSHcw0). В части выступления, посвященного решению Карабахского конфликта, где я говорю: “ Карабахская проблема не имеет военного решения. Карабахскую проблему можно решить только и только путем построения правового государства. Весь мир, в том числе и проживающие в Карабахе армяне, должны видеть, что в Азербайджане соблюдаются права человека, государство управляется не отдельными гениальными людьми, а законами”.

В то время и многим избирателям, и моим представителям пришлись не по душе мои слова. Однако, я на всех встречах с избирателями повторял эти мысли. Читавшие мою книгу “Сумгаит – начало краха Советской Империи ” (www.sumgayit1988.com) знают, что я не националист и не стоял на позициях оправдания азербайджанцев любыми путями.

В этом вопросе я бы просил оправдывающих «Каменные сны» Акрама Айлисли, быть искренними и не злоупотреблять понятиями «защита прав человека» и «творчество». Как человек, знающий эту область, могу сказать, что ни в какой сфере нет истинной свободы. Область свободы одного индивидуума независима в той же степени , как и область свободы другого. В противном случае, каждый может кого угодно, где угодно и как угодно обругать и обозвать, а потом обосновать это свободой выражения. Или же выйти на площадь Фонтанов голышом и требовать не нарушать его свободу.

Отношение, которое я собираюсь выразить к мнению отдельно взятого писателя, нельзя упрощать. Я сторонник очень серьезного подхода к произведению «Каменные сны». Именно поэтому я прочитал книгу несколько раз ( в том числе, читал и изданное в небольшом количестве недавно другое произведение А.Айлисли «Великая пробка») и по мере чтения, подходил к произведению, как специалист в области права – прокурор, адвокат, судья. 

Прежде чем написать статью, я ознакомился с мнением многих людей, лично знакомых с Акрамом Айлисли: уроженцев сел Бехруд, Тиви, Айлис Ордубадского района, в том числе его соседей по Верхнему Айлис, учившимися с ним в одной школе, с мнением ныне покойного учителя истории Алибаба муаллима, с мнением их классной руководительницы, тоже ныне покойной Малейке муаллимы. Выяснил, что и сам Акрам Айлисли, и его покойный брат, учитель литературы Джавид Наибов, и другой брат, работавший детским врачом в Ордубаде, ныне пенсионер Захид Наибов были бедными, но уважаемыми людьми своей деревни Верхний Айлис, хорошо учились в школе.

Разговаривал в Баку с людьми, которые долгие годы были знакомы и дружили с Акрамом Айлисли, с человеком, который в советский период работал в КГБ и имел тесные контакты с творческими людьми. Выяснил, что он был бесстрашным человеком, умеющим высказывать свое мнение, причем, даже в беседах с покойным Гейдаром Алиевым, в бытность его Первым Секретарем ЦК Компартии Азербайджана, во время отдыха в доме отдыха Союза Писателей в Загульбе в 1978 –м году. Целью всех моих исследований был не сбор компромата, а выяснение причин и мотивов, побудивших писателя написать это произведение.

Уверен, что сколько будет существовать Азербайджан, как государство, а мы, как народ, это произведение будет нас преследовать. Наверняка , многим интересна причина моей уверенности. Эта уверенность основана на том, что в мой приезд в Азербайджан в 1989 году первым судебным процессом, который я вел, были именно Сумгаитские события и я волей-неволей внимательно изучал процессы, происходящие между двумя народами.

За этот период я ознакомился с большим количеством литературы, посвященным этой теме, и могу с уверенностью сказать, что насколько мы в последние годы уделяли много внимания произведению «Кавказ» русского историка –публициста В.Л.Величко, опубликованной в 1904 году, настолько же противная сторона на протяжении многих сотен лет будет уделять внимание опубликованной ныне книге Акрама Айлисли «Каменные сны». И на основании этого произведения будут делать выводы о том, что нет народа, более отсталого, нетерпимого и кровожадного, чем азербайджанцы и тюрки, и нет народа, более образованного, культурного, благожелательного, чем армяне. Нет храма, более любимого, чем Эчмиадзин.

Внимательно прочитавшие произведение увидят, что роман не направлен, как говорит Акрам Айлисли, на примирение между народами и религиями, а показывает противостояние между ними. Не верю, что внимательно прочитавшие эту книгу, хотели бы выбрать себе друзей или соседей среди описанных образов, кроме образов армян. Был бы рад, если бы меня разуверили люди, сегодня занимающиеся защитой прав человека и свободы творчества.

Я бы просил проводящих пикет в защиту Айлисли молодых писателей, защищающих его, но молчащих о самом произведении уважаемых членов Форума Интеллигенции, соразмерно своим авторитетным именам представлять публике не свое отношение к власти, а внимательно прочитав книгу, представить серьезные аналитические статьи на суд читателей и тем самым помочь таким, как и я, которые, возможно, и ошибаются в своем понимании произведения.

А тех, кто сегодня у власти, прошу не тиражировать вредные лозунги типа «лишить гражданства», «лишить званий», «сослать из страны» ненавистных людям, при появлении на экранах телевидения вызывающих ассоциации с образом «гассаба Мамедаги», представителей культуры, депутатов, и активистов, а просвещать людей, организовать серьезные аналитические обсуждения произведения.

Автор: Аслан Исмайлов. 6 Февраля 2013.

http://haqqin.az/news/3659
4Н
Əkrəm Əylislinin "Daş yuxular" əsərinə cavabım.

Birinci Hissə:

Bəri başdan bildirim ki, ədəbiyyat tənqidçisi, tarixçi deyiləm, yazımdakılar əsər haqqındakı fikirlərimin bir tezis formasıdır. Hesab edirəm ki, əsərin mükəmməl təhlilinə xeyli vaxt və mütəxəssis fikiri çox vacibdir. Bölüşdüklərimdən Əkrəm Əylisliyə qarşı istifadə edilməsinin əsla əleyhinəyəm. Ona, ailəsinə qarşı hər hansı təqibi yolverilməz və dövlətçiliyə, millətimizə qarşı yönəlik addım hesab edirəm. Əminəm ki, Azərbaycanı istəməyənlər Əkrəm Əylisliyə yönələn hər bir addımdan bolluca yararlanacaqlar. Bəlkə də bu bir çoxlarının ürəyindəndir. Heç olmasa bir dəfə, ola bilsin bilərəkdən əleyhimizə atılmış bu addıma, belə bir həssas, mürəkkəb dünyamızda ağılla, düşünülmüş şəkildə cavab verməyimiz çox vacibdir.

Əsərin təhlilinə keçməzdən əvvəl bəzi fikirlərə aydınlıq gətirmək istəyirəm. Əkrəm Əylisli və onu müdafiə edənlər əsərdəki bəzi halları izah edə bilməyəndə bir ağızdan deyirlər ki, oradakı fikirlər obrazlara məxsusdur və bizə dəxli yoxdur. Heç cür anlamıram! Bu günə qədər az oxumamışam və bildiyim odur ki, əsərdəki mənfi ya müsbət obrazları müəllif yaradır və onlar müəllifin sevdiyi, sevmədiyi, yaxud arzuladığı, arzulamadığı övladlarıdır. Məhz obrazlar vasitəsilə müəllif bəyəndiyi, bəyənmədiyi fikirləri, halları, arzularını oxucularına çatdırır.

Bundan başqa, onlar yenə çətinə düşəndə bu bədii əsərdir, orada tarix, siyasət axtarmayın deyirlər. Yaxşı, siz dediyiniz kimi fikirləşək, bəs onda, əsərdə təsvir olunan hadisələrin bəziləri real həyatda baş verib və həmin məkanları real adlarla sadalayırsınız axı, bunu necə izah edirsiniz?! Əsərin özündəki çoxsaylı faktları demirəm, elə sonundakı qeydlərə diqqət yetirmək kifayətdir ki, bunun heç də deyildiyi kimi olmadığını görəsən. Burada sadalanan əsərlərin adları, müəllifləri, Azərbaycanın və Bakının bəzi rayonlarının yerləşdiyi yerlər dəqiqliklə göstərilir. Həmin qeydlərdəki 33-cü sıraya fikir verən isə bu əsərin real tarixi faktlar əsasında yazılmasına şübhə etməyəcək. Əkrəm Əylisli, az qala mətnini bütünlüklə əsərə köçürdüyü “Zəkəriyyə Akulisskinin gündəliyi”nin 1939-cu ildə Yerevanda Ermənistan SSR-nin Elmlər Akademiyası tərəfindən çap olunduğunu, yəni mənbəni dəqiqliklə qeyd etməyi də unutmur. Əminəm ki, qarşı tərəf də illər keçəndən sonra Əkrəm Əylislinin yazdıqlarını qələmə aldıqda hökmən göstərəcəklər ki, istinad etdiyimiz mənbə 2006-cı ildə Əylisdə, 2007-ci ildə isə Bakıda dünya şöhrətli, əsərləri ingilis, fransız, alman, ispan, rus və digər dillərdə çap olunmuş, Azərbaycanın ən ali orden, medallarını almış, Azərbaycanın xalq yazıçısı, əməkdar incəsənət xadimi Əkrəm Əylisli tərəfindən yazılıb, 2013-cü ildə isə Moskvada dünyanın aparıcı nəşrlərindən olan “Xalqlar Dostu” jurnalında çap olunub.

Əsərin qısa fabulası isə belədir: 1980-ci illərin axırlarında Bakı şəhərinin Parapet bağında kütlə bir nəfəri erməni zənn edib vəhşicəsinə döyür. Bu şəxs Azərbaycanın tanınmış artisti Saday Sadıxlı olur. Saday Sadıxlı huşsuz vəziyyətdə Bakı xəstəxanalarının birinə yerləşdirilir. Bundan sonra Saday Sadıxlının yuxularında gördüyü Əylis kəndində və Bakıda baş verənlər təsvir olunur. Əsərdə çoxlu sayda obrazlar var. Onların hər birini təsvir etmək nə fikrim, nə də vaxtım yoxdur... Ancaq qısa da olsa həmin obrazların mənfi və müsbət keyfiyyətlərini nəzərinizə çatdırım. Əsərdəki obrazlar ümumən azərbaycanlı və erməni millətinin nümayəndələridir. Bütün əsər boyu qəhrəmanların milliyyətləri və mənsub olduğu dinlər qabarıq şəkildə diqqəti cəlb edir. Əsər boyu azərbaycanlıları, türkləri təmsil edən müsəlman obrazlar mədəniyyətsiz, qaniçən, erməni millətini təmsil edənlər, xristianlar isə sülhpərvər, mədəni kimi təqdim olunurlar. Ermənistandan olan qaçqınlar isə “yeraz” adlandırılır və onlara olan nifrət gözə girir.

Əkrəm Əylisli söhbətimizdə mənim “Əkrəm müəllim o yazıda azərbaycanlı, müsəlman olan müsbət obraz varmı?” sualıma dərhal cavab verdi: ”Bəli, Saday, o biri artist, həkim, professor”. Çalışıb hər bir qəhrəmana bir oxucu gözü ilə baxdım. Əvvəlcədən bildirmək istəyirəm ki, mən ədəbiyyatçı deyiləm, əsərdəki obrazları istədiyim kimi təsvir etməyə vaxtım yoxdur və mənim fikrim heç də Quran ayəsi deyil, mən də səhv edə bilərəm. Ancaq mənim səhvlərimi bir çoxları kimi söyməklə deyil, arqumentlərlə cavablandırılmasını istəyirəm.

Əsərin qəhrəmanı Saday Sadıxlı ilk dəqiqələrdən həqiqətən savadlı, prinsipial, insanpərvər şəxs təsiri bağışlayır. Ancaq əsəri oxuduqca onun azərbaycanlılara, müsəlmanlara olan nifrətini görməmək mümkün deyil. Onda olan bütün müsbət cəhətlər yaşadığı ölkədəki dinə və insanlara nifrət, erməni millətindən olanlara, xristianlara məhəbbətlə məhdudlaşır. Nifrət o qədər böyükdür ki, o Eçmiədzində xristanlığı qəbul etmək üçün hər gün vağzala gedir və həsrətlə Bakı-Yerevan qatarını gözləyir. Axı insanpərvər şəxsin o kütləyə də yazığı gəlməlidir. Hakim, prokuror, vəkil işlədiyim dövrlər ən qatı cinayətkara da yazığım gəlib ki, niyə o bu yola düşübdür. Mən yaxşı olduğumu qeyd etmək istəmirəm, insanlıq bunu tələb edir. Axı nifrət nifrət doğurar. Onun bir hərəkətində, dolaşıq fikirlərində belə nə üçün o insanların bu addımı atdığı sualı görünmür. Axı o dövr kütlə psixologiyasının hakim olduğu vaxtlarda minlərlə ermənini Bakıda yerləşən bu hadisələri təşkil edən SSRİ KQB-si, milisi, ordusu deyil məhz öz həyatları bahasına azərbaycanlılar xilas etmişdi. Bunu müəllif bilməmiş deyil.

Müəllifin digər müsbət obrazı, azərbaycanlı qəhrəmanı Nuvariş Qarabağlı ilk dəqiqələrdən yazıq, prinsipsiz, "şut" təsiri bağışlayır. Üç dəfə evli olub, sonda isə tək-tənha yaşayıb. İlk evliliyini heç bir nişan, toy olmadan, sadəcə sevdiyi qızı taksiyə oturdub və heç bir cehizsiz ata evinə gətirib. Ay yarım yaşadıqdan sonra cehiz gətirmədiyi səbəbdən, qaynanası ilə olan davaya görə çıxıb gedib. Bu obrazın vasitəsi ilə müəllif bir nəfər savadsız, qarnı yekə, pəzəvəng Baksovet işçisi tərəfindən yaşlı teatr işçisi Qretı Sarkisovna Minasovanın evinin zorla əlindən alınması, sonra həmin mənzildə fahişəxana açmasını xüsusi canfəşanlıq və təsvirlərlə diqqətə çatdırır. Sonra isə istintaqçı kimi həmin o Baksovet işçisi Şahqacar Ərmağanov həmin yaşlı erməni qadının balkondan atılmasını və onun adından ölümündən əvvəl “Mən ermənilərin törətdiyi cinayətlərə görə özümə nifrət edirəm. Mən öz xalqıma nifrət edirəm və həyatda yaşamaq istəmirəm. Qarabağ Azərbaycana məxsusdur. Yaşasın Azərbaycan” məzmunlu yazını təşkil edir. Nuvarişin fikri ilə müəllif "yeraz" adlandırdığı Qərbi azərbaycanlılara “vəhşi”, “hissiz” deməklə nifrətini də gizlətmir.

Həkim Fərzani də diqqəti cəlb edən, müəllifin dediyi kimi müsbət azərbaycanlı obrazıdır. Bəli o gözəl həkimdir. Ancaq ölüm ayağında olan xəstənin iztirablarını görə-görə ona kömək etməyə tələsmir, Nuvarişin təsvir etdiyi vəhşiliyə diqqətlə qulaq asır və bu faciəli məqamda gülümsəməyi də unutmur. Evləndiyi rus həyat yoldaşı ilə keçirdiyi xoş günlər, oğluna sünnət etmək istədiyinə görə mübahisədən sonra Vətənə qayıtmağı yadına düşür. Bakıda, azərbaycanlıların arasında yaşadığı 3 ildə Vətənə qayıtmaqla hansı bağışlanmaz səhvləri buraxdığını anlayır, peşmançılıq çəkir, erməni millətinin böyüklüyünü dərk edir.

Burada bir məqamı xüsusi qeyd etmək istəyirəm. Özüm 15 il Rusiyada yaşamışam. Fəhlə, tələbə, hakim, məhkəmə sədri olduğum vaxtlar heç bir kollektivdə, qonşuluqda rus millətindən özümə qarşı heç bir pislik görməmişəm. Bu gün də həyatda özümə ən doğma saydığım iki dostum var. Hər ikisi ilə Krasnodar kompressor zavodunda fəhlə işləyərkən tanış olmuşam, birlikdə hazırlıq kurslarında, hüquq fakultəsində oxumuşam, dostluğumuz indi də davam edir. Bu günə qədər də şübhəm yoxdur ki, necə ki, 1994-cü ildə Prezident aparatından işdən qovulduqdan sonra mənə dayaq oldular, bu gün də hər hansı problemim olsa, yenə mənə dayaq olarlar. Ola bilsin mən də rus xanımını ilə evlənə bilərdim və bu qəbahət də deyil. Evlilik məsələsi zənnimcə tək istəklə olmur. Evlilik səmalarda bağlanır. Ancaq Bakıda olduğum müddətdə qeyri-azərbaycanlılara evlənənlərin bəzilərinin bizlərə sanki yuxarıdan aşağı baxmasını hiss etmişəm. Zənnimcə, belələrinin bir çoxları millətinə də yuxarıdan aşağı baxır.

Müəllifin dili ilə adlandırsaq doktor Abasəliyev obrazı xüsusi koloriti ilə ilk dəqiqələrdən diqqəti cəlb edir. Obrazı izlədikcə belə təsəvvür yaranır ki, o həkimlikdən artıq erməni tarixini araşdıran bir mütəxəssisdir. Bu obraz haqqında çoxlu yazmaq olar. Ancaq əsərin sonunda olan bir məqam zənnimcə onu daha əhatəli təsvir edir. 10 gün ölüm ayağında olan kürəkənini görməyə gələn professor xəstəxanaya gəlir, ölüm ayağında olan kürəkənini öpür, uzun araşdırmalardan sonra tapdığı 300 illik tarixi olan “Zəkəriyyə Akulisskinin gündəliyi” onu necə valeh edirsə o, heç yeganə qızının sevdiyi həyat yoldaşının, həm də ona çox yaxın olan həmfikirinin ölüm ayağında olmasına fikir vermədən, Zəkəriyyənin erməni xalqının böyüklüyünü, Naxçıvan torpaqlarının, o cümlədən Əylisli kəndinin ermənilərə məxsus olduğunu onun araşdırmalarına görə sübuta yetirən gündəliyini oxumaqla hamının diqqətin cəlb etmək istəyir. Psixiatrın söhbətinə müdaxilə etmək istəyən tibb bacısı Münəvvər xanımın “Doktor, axı hər yerdə yazırlar ki, o kilsələr ermənilərin yox albanlarındır. Deyirlər ki, sonralardan ermənilər onları özününküləşdiriblər. Bəlkə sizin dediyiniz Zəkəriyyə heç erməni deyil, albandır?" sualını heç başını qaldırmadan ağzında qoyur. Doktor oxumağını davam etdirir. Doktor Farzaninin sualına isə heç cavab vermir, dərhal çıxarıb başqa vərəqi oxuyur. Doktorun qızı Azadə xanım xəstənin dərman qəbul etmək vaxtına az qaldığından, atasına xəstənin sakit buraxılmasını işarə etdikdə yenə doktor qızının narahatçılığına fikir vermədən yeni vərəq çıxarır. Oxumağa davam edərkən kilsə sözünü ifadə etdikdə 10 gün huşsuz olan Saday Sadıxlı gözlərini açır və bu günlər ərzində səssiz, hərəkətsiz olan şəxs bircə söz dilinə gətirir “Eçmiədzin”! Atasının hərəkətindən dəhşətə gələn qızı göz yaşları ilə deyir: ”Ata, ata axı o danışa bilmir. Sən isə danışırsan, susmadan danışırsan”. Bu məqam Abasəliyev qəflətən ayılır və soruşur:"axı o danışırdı”. Doktor Fərzani bildirir ki, "sən bizim ağzımızı açmağa belə qoymadın. 300 il bundan əvvəl olan Əylisə getmişdin, heç bizi görmürdün” Abasəliyev dərhal davam edir: “300 il bundan əvvəl ermənilər bütün dünyadan yaxşı hər şeyi gətirib Əylisi cənnətə döndərdilər. XIX əsrdə türklər Əylisi xarabaya çevirib getdikdən sonra bu günə qədər orada olan müsəlmanlar erməni evlərinin uçurumlarının altında qızıl axtarırlar”. 

Əkrəm Əylislinin xüsusi zövqlə canlandırdığı Abasəliyevin, guya azərbaycanlıların müsbət obrazı kimi qələmə aldığı şəxsin erməni millətinə olan sevgisi, türklərə, azərbaycanlılara, müsəlmanlara, islam dininə, qadınlarına olan nifrəti, ölüm ayağında olan sevimli həmfikrindən, kürəkənindən qat-qat üstündür. Ölüm ayağında olan xəstəyə kömək etmək əvəzinə bu məqamda da erməni təbliğatı ilə məşğuldur.

Ardı var...
Əziz dostlar,
Əkrəm Əylisli ilə bağlı kompaniya başlayan kimi, mən dərhal bunun düz olmadığını bildirib, baş verənlərə etiraz etdim. Bildirdim ki, başqaları kimi əsəri oxumadan fikir bildirmirəm. Əsəri oxuduqdan sonra, onun çox problemli olduğundan, bəzi məsələləri araşdırıb 2 yazı yazdım. İki yazını da bu gün və yəqin ki, sabah görəcəksiniz. Vəkilliyimlə bağlı ola bilsin yazılar gecikdi. Məni çarmıxa çəkmək istəyənlərdən xahiş edirəm, yazılarımı tam oxuyandan sonra fikir bildirin.
 
Камни Аслана Исмайлова и сны Акрама Айлисли Часть 2.

Автор: Аслан Исмайлов.

Заранее признаюсь, что я не литературный критик, не историк и мои размышления о произведении примите, как тезисы. Считаю, что для основательного анализа романа необходимо достаточно долгое время и мнение специалиста. Я совершенно против использования моих размышлений против Акрама Айлисли. Считаю преследования семьи и самого А.Айлисли недопустимыми действиями, направленными против государственности и нации. Уверен, что недруги Азербайджана максимально используют каждый шаг, направленный против Акрама Айлисли.

Возможно, это на руки многим. Очень важно в этом чувствительном и сложном мире хотя бы один раз дать умный, обдуманный ответ на действия, которые, возможно, осознанно направлены против нас.

Прежде чем перейти к анализу произведения, хочу внести ясность относительно некоторых мнений. Когда Акрам Айлисли и его защитники не могут объяснить некоторые моменты из его книги, то хором говорят, что эти мысли принадлежат образам и к нам отношения не имеют. Никак не понимаю! До сих пор читал немало и знаю, что все образы, будь то положительные или отрицательные, создаются автором и они его дети, возможно любимые или нелюбимые, желанные или нежеланные. Именно посредством образов автор доносит до читателя нравящиеся или не нравящиеся ему образы, мнения, желания.

Кроме того, в трудной для себя ситуации, Айлисли и его сторонники говорят, что это литературное произведение, не ищите там историю или политику. Хорошо, если согласиться с вами, то как вы объясните некоторые события, описанные в произведении, якобы произошедшие в реальной жизни, при этом указывая точные названия этих мест?!

Достаточно обратить внимание на примечания в конце книги, чтобы увидеть, насколько все не так, не говоря уже о многих фактах, приведенных в самом романе. Там с точностью приведены наименования перечисленных произведений, имена авторов, места расположения некоторых районов Азербайджана и Баку. А у обративших внимание на 33 пункт примечаний, не останется сомнений в написании романа на основании реальных исторических фактов. Акрам Айлисли, вписав чуть ли не весь текст из «Дневника Захарии Акулисского» в свое произведение, даже не забывает привести с точностью источник, т.е. издание его Академией наук Армянской ССР в Ереване в 1939 году. 

Уверен, что и противная сторона, через многие годы, ссылаясь на это произведение Акрама Айлисли, будет указывать, что написание романа в 2006 году сначала в Айлисе, а затем в 2007 году в Баку всемирно известным народным писателем Азербайджана, заслуженным деятелем искусств, удостоенным высшего ордена Азербайджана, произведения которого изданы на русском, английском, французском, испанском, немецком и других языках, был напечатан только в 2012 году в Москве, в ведущем литературном издании России журнале «Дружба народов».

Краткая фабула романа такова: в конце 1980-х годов в Баку, в садике под названием Парапет, толпа зверским образом избивает человека, предположив, что он армянин. Это был известный актер Азербайджана Садай Садыхлы, которого в бессознательном состоянии доставляют в одну из бакинских больниц. После этого описываются увиденные им во сне события в селе Айлис и в Баку.

В романе есть множество образов. Не имею времени и не ставлю себе цель описывать их… Однако, хотя бы коротко, доведу до вашего сведения их отрицательные и положительные качества. Образы, приведенные в произведении, принадлежат представителям азербайджанской и армянской нации. На протяжении всего романа выпячивается принадлежность героев к той или иной нации и религии, мусульманские образы азербайджанцев и тюрков представляются некультурными и кровожадными, христианские же образы представителей армянской национальности миролюбимыми и культурными. Беженцы же из Армении обзываются “еразами” и на передний план выносится ненависть к ним.

В беседе со мной я спросил у писателя: «Акрам муаллим, есть ли в романе положительный образ азербайджанца, мусульманина?». Акрам Айлисли ответил: «Да, это Садай, другой артист, врач, профессор».

И я постарался посмотреть на каждого героя глазами читателя. Скажу заранее, я не литератор, не имею времени для описания образов произведения и мое мнение не аяты из Корана, я тоже могу ошибаться. Но я хочу, чтобы в ответ на мои ошибки я услышал не ругательства, а аргументированные доводы.

Герой романа Садай Садыхлы, на самом деле, с первой же минуты оставляет впечатление грамотного, принципиального и гуманного человека. Однако невозможно не заметить его ненависть к азербайджанцам, и вообще к мусульманам. Все его положительные качества ограничиваются лишь ненавистью к религии и людям своей страны и любовью к армянам и христианам. Эта ненависть настолько велика, что он ради принятия христианства в Эчмиадзине ежедневно приходит на вокзал, тоскливо ожидая поезд Баку-Ереван. А ведь по-настоящему гуманный человек должен был пожалеть этих людей.

В период своей работы судьей, прокурором я жалел даже самых отъявленных преступников. Думал, почему они избрали этот путь. Не хочу сказать, что я хороший. Этого требует гуманизм, потому что ненависть порождает ненависть. В своих действиях и даже в путаных мыслях он не задумывается, почему же эти люди так поступили? Ведь в тот период, когда господствовала психология масс, не КГБ, не милиция, не армия СССР, которая и организовала эти события, спасала тысячи армянских жизней, а помог им азербайджанский народ, нередко ценою своей собственной, и автор об этом хорошо осведомлен.

Другой образ автора, азербайджанский герой Нувариш Гарабаглы, с первой минуты оставляет впечатление бедного, беспринципного «шута». Трижды был женат, а в конце остался один. Первый брак был совершен без обручения, без свадьбы, просто посадил любимую девушку в такси и без всякого приданого привез в родительский дом. Через полтора месяца в результате скандалов со свекровью по причине отсутствия приданого, она уходит от мужа. С помощью этого образа автор с особым усердием доводит до внимания читателя, как толстопузый верзила, работник Баксовета, силой отнял квартиру у пожилой работницы театра Греты Саркисовны Минасовой, а после организовал в этом доме притон. А далее этот же работник Баксовета Шахгаджар Армаганов, подобно следственному работнику, сбросив эту пожилую армянку с балкона, подтасовывает факты и организует предсмертное письмо от имени погибшей: “Я ненавижу себя за преступления, совершенные армянами. Я ненавижу свой народ и не хочу жить. Карабах принадлежит азербайджанскому народу. Да здравствует Азербайджан”. Устами Нувариша автор характеризует западных азербайджанцев, как “зверье ”, “бесчувственные”, при этом не скрывая к ним ненависти и называя «еразами». 

Образ доктора Фарзани, характеризуемого автором как положительный, также привлекает внимание. Да, он прекрасный врач. Однако, видя невыносимые страдания больного, находящегося на смертном одре, не торопится к нему на помощь. Внимательно слушает рассказ Нувариша о зверствах, и в этот трагический момент усмехается. Вспоминает добрые времена совместной жизни с русской женой, как вернулся на Родину после спора с женой из-за обрезания сына. И только в Баку, прожив 3 года среди азербайджанцев, понимает, насколько большую ошибку он совершил, вернувшись домой. Сожалеет и понимает величие армянского народа.

Здесь хочу отметить еще один момент. Сам я 15 лет прожил в России. Будучи рабочим, студентом, судьей, председателем суда никогда ни в одном коллективе, ни даже среди соседей не видел ничего плохого от русского народа по отношению к себе. И сегодня самыми близкими друзьями и родными для меня людьми являются двое рабочих, с которыми познакомился, работая на Краснодарском компрессорном заводе. Мы были рабочими, потом учились на подготовительном, далее на юридическом факультете. Продолжаем дружить до сих пор. И сейчас не сомневаюсь, что как и в 1994 году, когда меня выгнали из Президентского аппарата, так и сегодня, при любых проблемах я могу опереться на них. Возможно, и я бы женился на русской девушке, и это не предосудительно. Думаю, брак совершается не только по желанию. Говорят, что браки совершаются на небесах. Однако за период проживания в Баку я почувствовал, что некоторые женатые на не азербайджанках, смотрят на нас будто свысока. По моему мнению, многие из них также свысока смотрят и на свою нацию.

Выражаясь языком автора, особый колорит образа доктора Аббасалиева привлекает с первых минут. Складывается такое впечатление, что кроме медицины, он еще и большой специалист по армянской истории. Про него можно написать много, но наиболее достоверно его, по-моему, характеризует один факт, изложенный в конце романа. 

Профессор появляется в больнице, где уже 10 дней его зять находится в предсмертном состоянии, целует его, а потом начинает рассказывать там долгую историю о том, как он обнаружил дневник Захария Агулисского 300-летней давности, очаровавший его, и не обращая внимания на то, что его дочь рядом со своим единственным возлюбленным и его же единомышленником, лежащим на смертном одре, старается привлечь внимание всех к своему исследованию, и уверяя всех, что дневник подтверждает: Захарий – выдающийся представитель армянского народа, и что территория Нахчывана, включая село Айлис, принадлежит армянскому народу. А вопрос пытавшейся вмешаться в беседу психиатра медсестры Миневвер ханум: «Доктор, а везде пишут, что церкви были не армянские, а албанские. Говорят, что потом армяне присвоили их. Может быть, этот Захарий был не армянином, а албанцем?» так и застыл на ее губах. Доктор продолжал чтение дневника. А на вопрос доктора Фарзани он вовсе не ответил, сразу вытащив другой лист, и снова продолжил чтение. Дочь психиатра Азада ханум тихо подала ему знак, чтобы он оставил всех в покое, потому что пришло время давать больному лекарство, и снова доктор не обратил никакого внимания на ее обеспокоенность, вытащив очередной лист. Во время продолжения чтения, услышав слово «церковь», Садай Садыхлы, пролежавший 10 дней без сознания, без звука и движения, открыл глаза, и внезапно произносит только одно слово «Эчмиадзин»! 

Пришедшая в ужас от поступка своего отца, Азада ханум со слезами на глазах говорит ему: «Отец, он не может говорить. А ты все говоришь не умолкая». Тут Абасалиев внезапно очнулся: «Но ведь он заговорил». Доктор Фарзани сказал ему: «А ты не дал нам и рта раскрыть. Ты ушел в Айлис на 300 лет назад, а нас так и не увидел». Абасалиев сразу же продолжил: «300 лет назад армяне привезли в Айлис много хороших вещей со всего мира и превратили его в рай. А турки в 19 веке превратили его в развалины, и после их ухода мусульмане до сих пор ищут золото среди развалин армянских домов».

Акрам Айлисли оживил это с большим вкусом. Абасалиев, описанный якобы как положительный образ азербайджанца, обладающего любовью к армянскому народу и ненавистью к туркам, азербайджанцам, мусульманам, женщинам, стоит намного выше своего умирающего зятя и единомышленника. Вместо того, чтобы помочь умирающему, он был занят армянской пропагандой.

Продолжение следует...

http://haqqin.az/news/3730


10 fevral 2013

"Bu gün Əkrəm Əylisli “vətəndaşlıqdan mərhum edilsin”, “qovulsun” şüarlarını səsləndirən, tabut daşıtdırdığınız vətənşüvənlərin dövlətçiliyə, milli maraqlara Ə.Əylislidən də çox ziyan vurduqlarının fərqindəsizmi? Axı Ə.Əylislini tanıyaraqşöhrətləndirən, deputat edən, təqaüdlər ayıran sizlər idiniz. Doğrudanmı hesab edirsiniz ki, bu cür üsullarla, insanları həbsə atmaqla, cərimələməklə ölkədə tüğyan edən özbaşnalıqlardan yayınacaqsınız? Ölkədə baş verənlərin birinci növbədə etiraz səsini qaldıranlar üçün yox, sizlər üçün təhlükəli olduğunu görmürsünüzmü? Təşkil etdiyiniz biabırçı tədbirlərin ölkəyə ziyanını, 37-ci ilə qayıtmanızı görmədinizmi? Bu addımınızla kitaba tənqidi fikir bildirənləri pis duruma salmadınızmı? Ramil Səfərovun ölkəyə enməmiş əfv olunmasının, Ə.Əylisinin bəh-bəhlə verilmiş adlardan, təqaüdlərdən məhrum edilməsinin şəxsinizə yox, Azərbaycana nə verəcəyini düşündünüzmü? Dövlətçilik məsuliyyəti nə deməkdir bilirsinizmi? Rusiyada leninlər, Azərbaycanda nərimanovların peyda olduğunu, onlara çataçatda olan “zirehli qatarı” hiss etmirsinizmi? Sizlərə yazdıqlarımdan dəfələrlə çox deyəcəyim var. Sadəcə yazının həcmi imkan vermədiyimdən bununla yekunlaşdırıram..."
5

Комментарии

Популярные сообщения из этого блога

Глава четвертая Служба пограничных нарядов

Наставление по охране государственной границы (пограничный наряд)

Глава вторая Основы охраны государственной границы пограничными нарядами