Nədir Bu İŞİD, Arxasında Kim Var?

 23:55   Admin Məxfi   İndiki Sirr-lər, İraq, İŞİD, İŞİD liderləri kimlərdi, İŞİD zaman quruldu   Şərh Yoxdur

Nədir Bu İŞİD, Arxasında Kim Var?

İraq ordusunun tank topu buraxıb qaçmasına səbəb olan IŞİD nəyin nəsidir? Arxasındakı güc nədir, lideri kimdir? Mosulun düşməsiylə birlikdə IŞİD ilə əlaqədar bu suallar gündəmə oturdu.

İraq müharibəsindən sonra qurulan həddindən artıq dinci təşkilat başlarda çox ciddiyə alınmamışdı. Özünü İraq Əl QADİƏSİ olaraq tanıtmışdı amma 2013-ci ildə Suriya münaqişəsi ilə onlarla da yollarını ayırdı.

Vəhşi qırğınları və kürd qadınlara təcavüzləri ilə Suriyada dəhşət yaradan təşkilat, bu ölkədə neft yataqlarının demək olar ki, hamısına hakim oldu. İndi də İraqda neft yataqlarını ələ keçirir. Yaxşı amma gücünün qaynağı nədir? Arxasında kim var?

Budur 10 sualda bilinməyənləriylə IŞİD təşkilatı
IŞİD nə istəyir? 
İraq-Şam İslam Dövləti (IŞİD), İraq və Suriyada fəaliyyət göstərən silahlı bir təşkilatdır. Sələfi ideologiyaya sahib IŞİD İraq, Suriya, Fələstin və İordaniya torpaqlarını içinə alan bölgədə şəriətə söykənən bir dövlət qurmaq istəyir. IŞİD və lideri Əbu Bəkir Bağdadi, ABŞ, AB və Türkiyənin "terrorizm siyahısı" nda  iştirak edir.

 

Nə zaman quruldu? 

Təşkilat 2004-ci ildə "Tövhid və Cihad" adıyla Əbu Musa Zerkavi tərəfindən İraqda quruldu. Sonrasında Usamə Bin Ladenin rəhbərlik etdiyi əl Qaidəyə qatıldı. Əl Qaidəyə qatıldıqdan sonra adını "Mesopotamiyada Əl-Qaidə" olaraq dəyişdirdi. 

İlk liderləri kimlərdi? 

2006-cı ildə nəşr olunan bir videoda Zerkavi, "Mücahidlər Şurası " nı qurduqlarını açıqladı. İraqdakı Zerkavi, 7 İyun 2006-cı ildə ABŞ güclərinin tərəfindən təşkil edilən bir əməliyyatda öldürüldü. Yerinə Əbu Həmzə Əl Mühacir keçdi. 2006-cı ilin sonlarında Əl Qaidəyə yaxın Əbu Ömər əl Bağdadi isə liderliyini etdiyi "İraq İslam Dövləti" ni qurduqlarını açıqladı.

İndiki lideri kimdir? 

2010 Aprelində, ABŞ və İraq qüvvələri, Sisar bölgəsində Əbu Ömər əl-Bağdadi və Əbu Həmzə əl Muhacir'in qaldıqları evə ortaq bir əməliyyat təşkil etdi. Əməliyyatda hər ikisi də öldürüldü. Əbu Bəkir Əl Bağdadi təşkilatın yeni lideri oldu. 

 

Nusra Cəbhəsi ilə əlaqəsi var mı? 

2011 sonlarında Məhəmməd Colani liderliyindəki Nusra Cəbhəsi, Əl Qaidənin Suriya qolu olaraq quruldu. 9 Aprel 2013 Əbu Bəkir Bağdadiyə aid bir səs qeydində Nusra Cəbhəsinin İraq İslam Dövlətinin müttəfiqi olduğu ifadə edildi. Eyni il, Bağdadi Nusra Cəbhəsi ilə İraq İslam Dövlətinin "İraq-Şam İslam Dövləti" adı altında bir araya gəldiyini açıqladı.

IŞİD-Nusra ayrılması necə başladı? 

Qısa bir müddət sonra Əbu Məhəmməd Colani'yə aid bir səs qeydi nəşr olundu. Səs qeydində Colani, İraq İslam Dövləti ilə yaxın əlaqə fikrinə isti baxdığını söylədi, ancaq iki təşkilatı bir ad altında bir araya gətirmə fikirini rədd etdi. Colani səs qeydində Əl-Qaidə lideri Eymən Zevahiri'yə bağlılığını elan etdi. 

IŞİD Əl Qaidənin bir qoludurmu? 

2013-ci ilin fevralında, Əl-Qaidə, Suriyadakı IŞİD'i tanımadığını elan etdi və təşkilatın Suriyanı tərk etməsini istədi. Əl-Qaidə Suriyadakı nümayəndəsinin Nusra Cəbhəsi olduğunu açıqladı. Nusra Cəbhəsi və IŞİD arasında bir çox cəbhədə qarşıdurmalar yaşandı. Ən sonuncusu isə IŞİD'in Nusra Cəbhəsinin idarəsindəki Deyr Ez-Zor şəhərində nəzarəti sağlamasıyla son tapdı.

Suriya və İraqda haralara nəzarət edir? 

IŞİD, Suriyada Mumbuc, neft zəngini Rakka və İraq sərhədinə yaxın Deyr Ez-Zor şəhərlərini əlində tutur. İraqda isə Anbar əyalətindəki Fəlluca və Ramadi'də təsirlidir. Son olaraq Mosul şəhərini də ələ keçirdi. 

Hərbi gücü nə qədərdir? 

IŞİD'in Suriyadakı hərbi gücünün 6-7 min ətrafında olduğu təxmin edilir. Döyüşçülərinin əksəriyyəti xaricilərdir. İraqdakı silahlı üzvlərinin sayının isə 10 mindən çox olduğu təxmin edilir.

Suriya rejimi ilə əməkdaşlıqları vardırmı? 

Suriya müxalifəti IŞİD'in Suriyada inqilabın sabote edilməsi üçün Şam rəhbərliyini dəstəkləndiyini iddia edir. 

Şam rejimi Suriyada müxaliflərin əlindəki bölgələrə mütəmadi olaraq barrel bombası atarkən, IŞİD'in idarəsindəki bölgələrə hücum etmir. IŞİD, Rakka'da çıxardığı nefti də Suriya rejiminə satır.